Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΩΡΑΙΟΤΗΤΑ

Η ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ

Όταν ρώτησαν κάποτε τον Πικάσο γιατί χρησιμοποιούσε τόσο πολύ μπλε στην νεανική του «μπλε εποχή» απάντησε:

«Γιατί τότε ήμουν φτωχός και το φθηνότερο χρώμα ήταν αυτό!»

Η κάθε εικαστική και καλλιτεχνική δημιουργία δημιουργείται μέσω της σύλληψης, (όραση, ασυνείδητες εικόνες, φαντασία) περνά από τον νοητική διαδικασία μέσω της αντιληπτικής ικανότητας και οδηγείται στη ψυχή με την έννοια της αίσθησης-συναισθήματος. Τα συναισθήματα είναι όπως τα χρώματα. Ευχάριστα και δυσάρεστα. Και τα ευχάριστα ή γλυκερά συναισθήματα δεν είναι τα μόνα που έχουν θέση στο χώρο της τέχνης.

Στην τέχνη συμβαίνει ότι στη ζωή. Η συνύπαρξη των αντιθέσεων.

Και δεν είναι γι ΄αυτό το λόγο τίποτε «άσχημο» όσο αφορά το εσωτερικό αποτέλεσμα, την επίδραση δηλαδή στην ψυχή των άλλων. Ο Wassily Kandinsky στα βιβλία του «για τον πνευματικό στη τέχνη» και «για την εσωτερική ωραιότητα» τονίζει ότι «Ωραίο είναι εκείνο, που πηγάζει από μια εσωτερική ψυχική αναγκαιότητα. Ωραίο είναι εκείνο, που είναι εσωτερικά ωραίο». Το ενδιαφέρον και ταυτόχρονα περίεργο για την τέχνη είναι πως τα κριτήρια αξιολόγησης για την αισθητική αξία της δημιουργίας, διαφέρουν ως υποκειμενικές αναγνώσεις.

Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι ηθική κάθε εποχής διαμορφώνει αντίστοιχα και την οπτική σε σχέση με το «ωραίο» και το «άσχημο.

Ο Kandinsky επισημαίνει:

Κάτω από αυτό το ωραίο, δεν πρέπει, όπως φαίνεται από μόνο του, να εννοείται η εξωτερική ή πολύ περισσότερο η εσωτερική τρέχουσα ηθική, αλλά όλα, όσα εξευγενίζουν και πλουτίζουν και με την εντελώς απροσέγγιστη μορφή την ψυχή.

Είναι γι΄αυτό το λόγο π.χ. στην ζωγραφική κάθε χρώμα εσωτερικά ωραίο, επειδή προκαλεί κάθε χρώμα μια ψυχική δόνηση και πλουτίζει κάθε δόνηση την ψυχή. Και γι΄αυτό μπορεί τελικά να είναι εσωτερικά ωραίο καθετί που είναι εξωτερικά «άσχημο». Έτσι συμβαίνει στην τέχνη, έτσι συμβαίνει στη ζωή. Και δεν είναι γι΄αυτό το λόγο τίποτε «άσχημο» όσον αφορά το εσωτερικό αποτέλεσμα, την επίδραση δηλαδή στη ψυχή των άλλων.

Όλοι λατρεύουμε την ομορφιά και την αισθητική της απεικόνιση ή περιγραφή, είτε ως εικόνα, ως ήχο, ως κίνηση , είτε ως ποιητικό λογοτεχνικό λόγο, αλλά δεν πρέπει να απορρίπτουμε με ευκολία όπως συνήθως γίνεται , λιγότερα θελκτικά θέματα.

Η αποστροφή και η απόρριψη δεν επιτρέπει στον θεατή ή αναγνώστη να νοιώσει την τρομερή ειλικρίνεια της φύσης , της ζωής ή του εσωτερικού κόσμου του όντος. Η αισθητική απόλαυση και η τέρψη από την ομορφιά ενός πίνακα για παράδειγμα, είναι άσχετη με την αλήθεια την ειλικρίνεια αλλά και την εσωτερική ομορφιά του θέματός του.

Ο μουσικός για να πετύχει την ηχητική εντύπωση που επιδιώκει, μπορεί να χρησιμοποιήσει ακόμη και μια σκληρή παράφωνη νότα , που στην αρχή προκαλεί αισθητικό βραχυκύκλωμα.«Ο σύγχρονος καλλιτέχνης βρίσκει την ενοποίηση της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας στην καταστροφικότατα.

Η μεφιστοφελική διαστρέβλωση της λογικής σε παραλογισμό, της ομορφιάς σε ασχήμια, με έναν τόσο εξοργιστικό τρόπο ώστε ο παραλογισμός να βγάζει σχεδόν νόημα και η ασχήμια να έχει μια προκλητική ομορφιά –είναι ένα δημιουργικό επίτευγμα που δεν έχει φτάσει σε τόσο ακραίες εκδηλώσεις στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, αν και δεν είναι τίποτε καινούργιο σαν αρχή» C.G.JUNG

Ο Θόδωρος Πάντος (στο βιβλίο του «το χρώμα» Κάλβος) επισημαίνει για την εκφραστικότητα των χρωμάτων:

«Τα έργα του Ρενουάρ που αποπνέουν γλυκιά θλίψη, όπως εκείνα με τις φιγούρες των ξανθών κοριτσιών που παίζουν πιάνο, δεν μειώνουν τον Ρενουάρ … Ένας θεατής εξ άλλου, σε σχέση μ΄ έναν άλλο, απέναντι στο ίδιο έργο, μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να φτάσει στο συναίσθημα. Αυτό δεν σημαίνει πως ο πρώτος ζητά ευκολότερα έργα από τον δεύτερο, ή πως το συναίσθημα είναι συγκεκριμένο, όμοιο για όλους.

Είναι ένα αποτέλεσμα το συναίσθημα, ένα σύνολο γνώσεων, εμπειριών, και πνευματικών και ψυχικών καταστάσεων που καθορίζουν τη στιγμή της επαφής με το εικαστικό έργο»

Αντίστοιχα στο κεφάλαιο , Υφή, Ποιότητες, Ματιέρα, τονίζει:

«Η θεματική εικαστική τέχνη καλείται να μεταλλάξει (transposer) τη φυσική υφή σε εικαστική, σαν μέρος της μεταλλαγής της γενικής φυσικής πραγματικότητας σε εικαστική γιατί, και σε αυτό το σημείο, η μίμηση της μιας από την άλλη είναι και και αδύνατη και άσκοπη. Οι ζωγράφοι της κορνίζας, επιμένουν ωστόσο σ΄αυτή τη μίμηση με απόλυτη ειλικρίνεια, μιας και η εικαστική πραγματικότητα δεν είναι μέσα στις επιδιώξεις τους. Φτάνουν δε συχνά σε τέτοια «θαυμαστά» αποτελέσματα που ένας έντεχνος εικαστικός δεν είναι σε θέση να πραγματοποιήσει… Αυτό που θέλουν είναι να φτιάξουν ένα λουλούδι που να μυρίζει, ένα μήλο για δάγκωμα, ένα πρόσωπο έτοιμο να σου μιλήσει ή μια θάλασσα στην οποία θέλεις να βουτήξεις. Και φαίνεται να το πετυχαίνουν, αφού βρίσκουν εύκολα κοινό διατεθειμένο να μυρίσει, να δαγκώσει, να ακούσει ή να κολυμπήσει! Η «λεία ζωγραφική» που αποδίδει πιστά τη φύση, τις επιθυμίες ή τις αναμνήσεις, καλύπτει τις άμεσες οπτικές και συγκινησιακές ανάγκες και των δύο. Το κακό θα ήταν ίσως ασήμαντο αν, και οι μεν και οι δε, δεν ταύτιζαν αυτό το είδος με την «κλασική τέχνη» εννοώντας με το «κλασικό» κάθε εικαστικό έργο που δημιουργήθηκε μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, όπου τοποθετούν και το τέλος της τέχνης! Ότι έγινε μετά, το αγνοούν, ή το απορρίπτουν. Μα μήπως γνωρίζουν τι έγινε μετά;»

Ένας από τους πρώτους προμάχους, ένας από τους πρώτους ψυχικούς συνθέτες στην τέχνη του σήμερα, από την οποία θα πηγάσει η τέχνη του αύριο, ο Μαίτερλινκ, λέει: «Δεν υπάρχει τίποτε πάνω στη γη, που να λαχταράει περισσότερο την ομορφιά και που να ομορφαίνει ευκολότερα από μια ψυχή… Γι΄αυτό και αντιστέκονται πολύ λίγες ψυχές στη γη, στην κυριαρχία μιας ψυχής, που αφοσιώνεται στην ομορφιά»

Παράλληλα φαινόμενα υπάρχουν σε όλες τις εκφάνσεις της δημιουργίας και μας καλούν χωρίς προκαταλήψεις να απολαύσουμε τις τολμηρές αρμονίες τους.

Η δημιουργία είναι ένα εξερευνητικό ταξίδι που απαιτεί να ξανοιχτεί η νόηση και η συναίσθηση, σε θάλασσες απάνεμες αλλά και φουρτουνιασμένες.