Σάκης Παπαδημητρίου "Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΣΚΩΝ" αφιέρωμα

Sakis Papadimitriou - Musician/Writer

VIDEO I

«backstage»

music by sakis Papadimitriou

- η ποίηση των δίσκων- 

ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ

Δευτέρα, 29 Σεπτεμβρίου 2014

Αν γινόταν λόγος για έναν μουσικό που ηχογραφεί

ανελλιπώς τα τελευταία 50 χρόνια –δεν ξεχνάμε, εννοείται,

πως ο Σάκης Παπαδημητρίου είναι και μουσικός–,

τότε θα το γιορτάζαμε αλλιώς.

Κάποιοι, δηλαδή, θα εύρισκαν την αφορμή για να γράψουν

και να ξαναγράψουν, υπενθυμίζοντάς μας όλα εκείνα

που… δεν θα είχαμε αναγκαστικώς ξεχάσει.

Παρότι κάτι τέτοιο συμβαίνει κυρίως με τα λεγόμενα

«ποπ είδωλα» δεν θα ήταν άστοχο αν λέγαμε πως

και τα… λιγότερο «ποπ είδωλα» έχουν κι αυτά

τα ιωβηλαία τους.

Με τους συγγραφείς, όμως, δεν φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο.

Τα «χρυσά γενέθλιά» τους είναι αλήθεια

πως περνάνε λιγάκι στο ντούκου.

Και ίσως καλύτερα.

Ο συγγραφέας, από τη φύση του, από τον τρόπο που δουλεύει,

από το πώς επιχειρεί να κάνει γνωστό το έργο του

αφού το ολοκληρώσει, φαίνεται πως ανθίσταται

στην ευρεία έκθεση και την πολλή συνάφεια.

Κι είναι έτσι,

δίχως τούτο να σημαίνει πως δεν υπάρχουν και εξαιρέσεις.

Πιάνοντας στα χέρια μου το τελευταίο βιβλίο του συγγραφέα,

πιανίστα της jazz και αυτοσχεδιαστή Σάκη Παπαδημητρίου,

που έχει τίτλο  Η Ποίηση των Δίσκω [Σαιξπηρικόν, Θεσσαλονίκη 2014]

συνειδητοποίησα πως από την εποχή

του πρώτου-πρώτου βιβλίου του

(την Εισαγωγή στην Τζαζ στις Εκδόσεις Διαγωνίου του Ντίνου Χριστιανόπουλου)

έχουν περάσει 51 ολόκληρα χρόνια!

Μέσα σ’ αυτόν τον μισόν αιώνα ο Παπαδημητρίου

έχει εκδώσει 22 βιβλία, έχει κυκλοφορήσει 18 δίσκους

(LP και CD), υπογράφοντας συγχρόνως εκατοντάδες άρθρα

σε πάμπολλα περιοδικά κι εφημερίδες.

Όλοι θυμόμαστε, ας πούμε, την 20χρονη στήλη του

στο περιοδικό Jazz & Τζαζ, που είχε τίτλο Τζαζ & Λογοτεχνία…

Τον Παπαδημητρίου τον απασχολεί από πολύ παλαιά η σχέση

ανάμεσα στον λόγο (ποιητικό, λογοτεχνικό) και τη μουσική.

Αν θέλετε, για να το εξειδικεύσω περισσότερο,

η σχέση ανάμεσα στον λόγο και την τέχνη της jazz,

και βεβαίως του αυτοσχεδιασμού.

Κάτι που φαίνεται όχι μόνον από την σχετική και πυκνότατη

αρθρογραφία του, αλλά και από το ίδιο

το προσωπικό μουσικό και λογοτεχνικό έργο του.

Ο Παπαδημητρίου, συχνά,

όταν γράφει γράφει σαν μουσικός της jazz,

ενώ όταν συνθέτει συνθέτει σαν λογοτέχνης.

Οι δύο ιδιότητές του μοιάζουν, πολλάκις, αδιαχώριστες,

κάτι που επιβεβαιώνεται και από τα σχετικά θέματα

που αρέσκεται να αναπτύσσει στον περιοδικό Τύπο (κυρίως).

Έτσι, από τα περιοδικά Jazz & Τζαζ (πρωτίστως),

Ένεκεν, Μπιλιέτο και Η Παρέμβαση

αντλεί την πρώτη ύλη του νέου βιβλίου του,

την οποίαν αφού την επανεπεξεργαστεί την παραδίδει

σε μιαν ωραία έκδοση 111 σελίδων γεμάτη,

εν προκειμένω, από τζαζ και ποίηση. 

Στην Ποίηση των Δίσκων διαβάζουμε κείμενα

για τις διακριτικές ή… καθόλου διακριτικές σχέσεις 

μουσικών/αυτοσχεδιαστών και ποιητών,

έτσι όπως εκείνες αποκρυσταλλώθηκαν στα αυλάκια

και τα ένθετα των άλμπουμ στο πέρασμα του χρόνου.

Μερικές τέτοιες σχέσεις αφορούν

στους Simon Nabatov - Joseph Brodsky,

Leonard Feather/ Charles Mingus - Langston Hughes,

Steve Lacy - Georges Braque/ Blaga Dimitrova,

Christoph Gallio - Robert Filliou,

Phil Minton/ Veryan Weston - Χο Τσι Μινχ,

Steve Swallow/ Steve Lacy - Robert Creeley,

Jacques Demierre - Guillevic,

Michael Mantler - Ernst Meister κ.ά.

Τα κείμενα, γραμμένα με το γνωστό λιτό και… αντιδραματικό

στυλ του Σάκη Παπαδημητρίου διαβάζονται τάχιστα

και με μεγάλη άνεση σε μια διαδρομή με λεωφορείο

π.χ. (όχι με μετρό…) στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη,

ενώ, την ίδιαν ώρα, αναγνώστες από άλλες πόλεις

μπορούν να τα διαβάσουν, και αυτοί,

στα πάρκα ή τις πλατείες…

(Προτιμάται και προτείνεται, με άλλα λόγια,

το διάβασμα τού συγκεκριμένου βιβλίου

σε δημόσιους χώρους από την ανάγνωση οίκαδε). 

ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ/ PHONTAS TROUSSAS

Επαφή: saixpirikon@hotmail.com

«…Αυτό που ενδιαφέρει κυρίως τον Σάκη Παπαδημητρίου 

είναι το πώς η τζαζ και ο αυτοσχεδιασμός στην Ευρώπη

ενσωματώθηκαν στο ανήσυχο πνεύμα της σύγχρονης τέχνης.

Το πώς μουσικοί απ΄όλο τον κόσμο ήρθαν σε επαφή

με τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό κι΄ έφεραν την τζαζ

κοντά στις καλλιτεχνικές εξελίξεις της εποχής μας

και της έδωσαν ένα διαφορετικό πνευματικό περιεχόμενο.

Στο Η ποίηση των Δίσκων , με όχημα την ποίηση,

ο συγγραφέας εξερευνά μέσα από μια σειρά ανάγλυφων

μουσικών πορτραίτων τις διαδικασίες

μετατροπής του λόγου σε μουσικό έργο.

Τη συσχέτιση της μουσικής δημιουργίας με τα λογοτεχνικά έργα.

Τα ερωτήματα αφήνονται ανοιχτά

και αυτό που αποκομίζουμε είναι αυτή η μαγευτική περιπλάνηση

στον αέναο κόσμο της μουσικής και του λόγου,

όπου η ποίηση γίνεται ο προορισμός

που όσο πιο κοντά φτάνουμε,

τόσο περισσότερο απομακρύνεται». 

Κώστας Παπαθανασίου.

"...Συμβαίνει συχνά 

να μην καταλαβαίνουμε τα λόγια από τα τραγούδια.

Είτε γιατί η γλώσσα μας είναι άγνωστη

είτε γιατί δε βγαίνει άκρη από την προφορά

και την εκφραστικότητα του ερμηνευτή. 

Παράλληλα με τις όποιες τεχνολογικές καινοτομίες ,

λέμε ότι αξίζει ακόμη η κατ΄ιδίαν ανάγνωση

και γι΄αυτό ξεκολλούμε τους στίχους

από τα φυλλάδια και τα οπισθόφυλλα" . 

Σ.Π

“In situ”

 –piano cellules-

VIDEO II

Piano: Sakis Papadimitriou

Galerie MAXIMILIEN- Guiol- Paris.

Novembre 1986 

«Υπάρχει πάντα ένα ευεργετικό αεράκι»

Ο πολιτισμός είναι ευεργετικός αλλά και απειλητικός

στάζοντας αίμα στο πουκάμισο της εξουσίας

και της μαζικοποίησης.

Η Ελλάδα ειδικά, πλην μιας κλειστής μειοψηφίας,

τείνει να γίνει απότομα ένα ατέλειωτο περιθώριο,

ένα σουπερμάρκετ πολιτισμού

που προσφέρει φτηνά μακαρόνια σε ακριβή τιμή.

Οι δημιουργοί, καλλιτέχνες και  συγγραφείς από την άλλη,

προσπαθούν να επιδείξουν μια αξιοπρέπεια και καρτερία

ανάλογα με την πνευματικότητά τους.

Μερικοί εξαρτημένοι από την αγορά και την επικοινωνία

συμβιβάζουν τον λόγο τους «ως πειναλέοντες»

όπως έλεγε και ο Μπόστ,

αφήνοντας την πόρτα τους ανοιχτή στην συναλλαγή.

Άλλοι κρέμονται  σαν τα τσαμπιά από την εγκεφαλικότητα

του λόγου ή το γλυκανάλατο συναίσθημα.

Υπάρχει όμως και ένα ευεργετικό αεράκι από πηγαίους ,

αυθόρμητους και πιο κεφάτους σκαπανείς του πολιτισμού.

Είναι αυτοί οι λίγοι – όπως πάντα- υπερβατικοί σεισμογράφοι

της ανθρώπινης φύσης , που διακρίνεις στην πορεία τους

την ουσιαστική πνευματική συγκρότηση.

Αυτοί είναι το ευεργετικό αεράκι στην καθημερινότητα μας,

αυτοί χτυπούν την καμπάνα της αφύπνισης για το αύριο…


Ένας τέτοιος πρωτεργάτης είναι και ο Σάκης Παπαδημητρίου

που και ως μουσικός αλλά και ως συγγραφέας

προσφέρει και ανοίγει νέους δρόμους

συνταιριάζοντας την κλασική παιδεία με το νέο 

τον καινοτόμο αυτοσχεδιασμό…





Θανάσης Πάνου

«…Οι συμβολιστές , με κορυφαίο το Μαλλαρμέ,

μιλούσαν για μια μουσικότητα

που δεν προέρχεται από την ομοιοκαταληξία των στίχων

ή από το ρυθμικό τόνο της ποιητικής φράσης

αλλά απ΄ την φαινομενική ασυνάρτητη συνύπαρξη λέξεων,

από την ξαφνική παρουσία  

λέξεων αντιποιητικών  και άρρυθμων».

Κώστας Παπαθανασίου

…Στη δεκαετία του΄70  κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Φέξη,

χωρίς ημερομηνία (ίσως λόγω της Χούντας)

η συλλογή  «ημερολόγιο της Φυλακής» 

του Χο Τσι Μινχ.

Δύσκολο να βρεθεί σήμερα.

Τα ποιήματα που ακολουθούν

προέρχονται από το φυλλάδιο του CD,

από αυτά, δηλαδή,

που επιλέχθηκαν για να μετατραπούν

σε μελωδίες και φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς.

ΠΡΩΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

Ποιήματα να απαγγέλω

Δεν ήταν μια από τις συνήθειές μου

Αλλά τώρα στη φυλακή

Τι άλλο μπορώ να κάνω;

 Τις μέρες της αιχμαλωσίας

Θα γράφω ποιήματα

Και θα τραγουδώ φέρνοντας

Εγγύτερα την ώρα της ελευθερίας.

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ΟΔΟΝΤΟΣ

Είναι σκληρός και υπερήφανος, φίλε μου,

Και όχι μαλακός και μακρύς

Όπως η γλώσσα.

Μοιραστήκατε μαζί στιγμές

Γλυκές και πικρές ,

Άλλα τώρα εσύ πρέπει

Να κατευθυνθείς προς δυσμάς

Ενώ εγώ προς ανατολάς.

Sakis papadimitriou – piano cellules -

“In situ” 

Galerie MAXIMILIEN- Guiol- Paris.

Novembre 1986 

VIDEO III

Michael Mantler – Ernst Meister

Η μουσική ρέει με αργό βηματισμό.

Αναδεικνύεται ο λόγος με την ηχητική ατμόσφαιρα

και μερικές φράσεις της κιθάρας ,

της βιόλας ή της τρομπέτας

που βγαίνουν μπροστά από το σύνολο.

ΤΟΣΟ ΜΑΚΡΙΝΑ

Στο τέλος

Ο ένας από τους δύο

Λέει:

Σ΄ έκανα

Να συνηθίσεις

Τη μοναξιά. Στο τέλος

Ο άλλος

Από τους δύο λέει:

Κοίτα, όλα τα πλησίον

Είναι τόσο μακρινά

Τόσο μακρινά.

ΑΦΩΝΟΣ

Πολλοί

Αρνούνται να μιλήσουν.

Αν δεν

είχα  μπουχτίσει

από τα βάσανα,

 δεν θα κουνούσα

τη γλώσσα μου.

… Sakis Papadimitriou is also the author 

of many books on music, 

produces jazz programs for Greek national radio,

works regularily with painders,choregraphers,

directors and photographers.

He has recently accompagnied Murnau’ s “Nosferatu”.

  
musicheaven

ΛΟΓΟΣ –ΕΙΚΟΝΑ-ΜΟΥΣΙΚΗ

Oι όμορφες λέξεις στη ποίηση,

το έντονο χρώμα στη ζωγραφική,  το ύφος  και η ένταση

στη μουσική αποτελούν αισθητά σύμβολα   «στολίσματος» 

που προκαλούν μια ιδιότυπη συγκίνηση. 

Αλλά ο στολισμός , διακρίνεται και αυτός σε πολλές εντάσεις.

Από τάση αποχωρισμού από τον πραγματικό κόσμο

(πχ ψυχεδέλεια) έως την επίδειξη

που θέλει να προκαλέσει γοητεία στο κοινό. 

Ο ΚΑΝΤ έλεγε  ότι ένας άνθρωπος στην ερημιά

δε θα στολιζόταν ποτέ, ούτε θα στόλιζε την καλύβα του.

Υπάρχει όμως και η αντίθετη θέση ,

που αναφέρεται στην εσωτερική αισθητική συγκίνηση

ως καθρέπτη της  αναγκαιότητας

για δημιουργία του ανθρώπου. 

Το ωραίο έτσι δεν αποτελεί απλά προνόμιο της τέχνης

ως κοινωνικό γεγονός αλλά και της  εσωτερικής βίωσης

ως γεγονός καθημερινό της ζωής.

Οι τρείς πραγματικότητες –δημιουργίες του ανθρώπου-

  γίνονται υπερατομικές ως ιδέες για την εξέλιξη του πολιτισμού.

Ο Palladio δεν απέλειψε τον Ικτίνο ,

ούτε ο Schakespeare  τους αρχαίους τραγωδούς της Ελλάδας.

Αντίθετα το κοινό πνεύμα της τέχνης ,

είναι αυτό που ονειρεύτηκε ο Πλάτων ως το Ωραίο ,

που παρακινεί με όλες τις μορφές του, 

τον άνθρωπο να βιώσει κάποτε

μια πολιτεία μικρών θεών 

επί  γης.  

Περισσότερα:

http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=Blog&file=page&op=viewPost&pid=33751#ixzz3KC0yBBED

Video art  by Thanasis Panou     

Ποίηση-Λογοτεχνία Θανάσης Πάνου

 www.facebook.com/PoetryT.Panou?ref=bookmarks