« Μέσα στην ποίηση η μέθοδος παίρνει άλλη διάσταση "
« Μέσα στην ποίηση η μέθοδος
παίρνει άλλη διάσταση
Διότι η ποίηση εξ ορισμού είναι
υπέρβαση των ορίων
που έχει θέσει η συμβατικότητα
του κόσμου.»
‘Aν θεωρήσουμε ότι η επιστήμη είναι η έκφραση του πνεύματος, η τέχνη και η ποίηση είναι η έκφραση της ψυχής. Η περιγραφή του τοπίου της ψυχής. Η κάθε έκφραση της τέχνης περιγράφει – αναλύει - εισχωρεί στο τοπίο. Και oτον λέμε έκφραση εννοούμε ότι σπάζουμε τον φραγμό. Τον φραγμό που θέτει η λογική, οι νόμοι και μέθοδοι των επιστημών , που αποβλέπουν στην κατάκτηση της μόρφωσης. Η έννοια της μόρφωσης όμως σημαίνει να πάρεις μορφή, που σημαίνει ότι πριν δεν είχες. Πιο πριν εIσαι άμορφος , δηλαδή αμόρφωτος. Για να μπορέσει όμως να λειτουργήσει η λογική μαθηματική μέθοδος χρειάζεται η πρώτη σύνταξη, να βάλεις το ένα δίπλα στο άλλο. Εκεί είναι που δημιουργείς.
Η ΕΚΦΡΑΣΗ και η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ εκφράζεται ως προσπάθεια από την μεθοδολογία είτε την Άμεσο (ενορατική –φαινομενολογική - Έμμεσο (παραγωγική, επαγωγική ,φυσικές επιστήμες) κ.λπ. Το αίτημα της διαισθητικής σύλληψης της αρχετυπικής εικόνας εκφράζεται μέσα στις εργασίες των πνευματικών ανθρώπων όλων των εποχών. Από τον χώρο των φυσικό-μαθηματικών επιστημών έως τους μελετητές των μυστηρίων μέσα από τα ιερατεία που ελέγχουν την υπεραισθητική γνώση .
Ο επαναπροσδιορισμός των όρων ΘΕΩΡΙΑ και ΠΡΑΞΗ είναι απαραίτητος για να προχωρήσει μια εργασία για την διαισθητική –ενορατική σύλληψη των εννοιών και για την αισθητική συγκίνηση που προκαλούν.
ΘΕΩΡΙΑ - ΠΡΑΞΗ : Η θεωρία εκφράζει την αναζήτηση και κατάκτηση της γνώσης, αποβλέπει να συλλάβει την δομή της πραγματικότητας χωρίς να θέλουμε να επέμβουμε, χωρίς να θέλουμε να μεταβάλουμε κάτι. Η πράξη αντίθετα, είναι ενέργεια που έχει ως σκοπό να μεταβάλλει την πραγματικότητα, να εξασφαλίσει την ευδαιμονία του ανθρώπινου βίου μέσω της μεταβολής της πραγματικότητας.
Στη σύγχρονη όμως επιστημονική σκέψη υπάρχει η τάση ενιαίας θεώρησης του όλου «θεωρητικού» και «πρακτικού» φαινομένου, από την σκοπιά της ύπαρξης. Η σύλληψη της «ιδέας» που δεν υπάρχει μέσα στην πραγματικότητα απαιτεί την μέθεξη και την παρουσία όλων των αισθήσεων και υπέρ-αισθήσεων (Πλάτων) .
Για παράδειγμα, η αισθητική συγκίνηση δεν είναι θεωρητική γνώση ούτε πρακτική ενέργεια, αλλά καθαρό συναίσθημα απαλλαγμένο από κάθε σκοπιμότητα. Γεννιέται από την ελεύθερη αντίδραση και συνήχηση των βασικών δυνάμεων της ύπαρξης.
Και ενώ στο βίωμα του ωραίου γίνεται ένα αρμονικό παιχνίδι των πνευματικών δυνάμεων, στο βίωμα του υψηλού εμφανίζεται η αδυναμία του νου να συλλάβει εποπτικά την ιδέα- φαινόμενο.
O σύγχρονος Ιάπωνας φυσικός YOKAWA είπε χαρακτηριστικά σε μια διάλεξή του στην Αθήνα το 1964: «Είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς ποια αξία έχει για έναν Φυσικό η συναίσθηση του ΚΑΛΛΟΥΣ, αλλά μπορεί κανείς τουλάχιστον να πει ότι η απλότης της σκέψης μπορεί να επιτευχθεί μέσω της απλής αφαίρεσης , ενώ η συναίσθηση του ΚΑΛΛΟΥΣ φαίνεται να καθοδηγεί τον φυσικό, όταν αυτός βρίσκεται στο μέσο των αφηρημένων μαθηματικών τύπων. Οι Αρχαίες Ελληνικές μεγαλοφυΐες ήσαν προικισμένες με το είδος αυτό της συναίσθησης του κάλλους, η οποία χρειάζεται σήμερα στους φυσικούς.»
Εδώ ο YUKAWA εκφράζει το αίτημα της διαισθητικής σύλληψης της αρχετυπικής εικόνας, αναφερόμενος πχ στη δομή του σύμπαντος, ή στην τελική δομή της ύλης, που είναι το κύριο πρόβλημα της σύγχρονης φυσικής.
Συγγενή τρόπο για την αισθητική σύλληψη των πρώτων ιδεών εκφράζει και ο W. HEISENBERG, ένας μεγάλος σύγχρονος φυσικός. Το ενδιαφέρον είναι ότι ανακαλεί, μεταξύ άλλων, την Πλατωνική θεωρία, την Πλατωνική μέθοδο του ΘΕΑΣΘΑΙ, την ειδική σημασία της ενόρασης, της γνώσης ως άμεση αποκάλυψη, όπως ανέφερε ο Πλάτωνας, για τα αρχέτυπα που συλλαμβάνει ο Ποιητής με τον λόγο του. Η σκέψη του W. HEISENBERG αναφερόμενη στο πρόβλημα «εποπτεία ή αφαίρεση» της σύγχρονης φυσικής, ή αλλιώς στο πρόβλημα της «γλώσσας» της έκφρασης είναι η εξής: «εφόσον δεν μπορούν τα μαθηματικά να συλλάβουν το ‘ΕΝ’ κατά τρόπο ικανοποιούντα την εποπτική ανάγκη του ανθρώπινου πνεύματος, τότε όπως έπραξε ο Πλάτων, αναγκαία είναι η γλώσσα των ποιητών η οποία συνδέεται ‘μέσα στο νου με αρχέτυπα’. Και από αυτής της απόψεως η γλώσσα των Ποιητών είναι περισσότερο ενδιαφέρουσα από όσο είναι η γλώσσα των επιστημόνων. Γιατί η γλώσσα των Ποιητών συλλαμβάνει και εκφράζει κατά τρόπο άμεσο την ουσία των όντων –τα αρχέτυπα – την «δομή» που συγκροτεί την ύλη και τον κόσμο.»
Οι γενικές αυτές απόψεις των μεγάλων αυτών φυσικών είναι χαρακτηριστικές γιατί εκφράζουν τις δυσχέρειες της σύγχρονης μεθοδολογίας αλλά και το αδιέξοδο που δημιουργείται σήμερα μέσα από την στείρα ξενοκρατούμενη επιστημονική σκέψη που είναι ταγμένη στην οικονομία και στην πρακτική του καταναλωτισμού. Η κλασική λογική των εννοιών δεν είναι σε θέση μετά το 1920 περίπου να καλύψει τις αξιώσεις τις οποίες θέτουν οι φυσικοί και μαθηματικοί για να αντιμετωπίσουν τα νέα επιστημονικά συστήματα ανάπτυξης.
Εδώ ο YUKAWA εκφράζει το αίτημα της διαισθητικής σύλληψης της αρχετυπικής εικόνας, αναφερόμενος πχ στη δομή του σύμπαντος, ή στην τελική δομή της ύλης, που είναι το κύριο πρόβλημα της σύγχρονης φυσικής.
Συγγενή τρόπο για την αισθητική σύλληψη των πρώτων ιδεών εκφράζει και ο W. HEISENBERG, ένας μεγάλος σύγχρονος φυσικός. Το ενδιαφέρον είναι ότι ανακαλεί, μεταξύ άλλων, την Πλατωνική θεωρία, την Πλατωνική μέθοδο του ΘΕΑΣΘΑΙ, την ειδική σημασία της ενόρασης, της γνώσης ως άμεση αποκάλυψη, όπως ανέφερε ο Πλάτωνας, για τα αρχέτυπα που συλλαμβάνει ο Ποιητής με τον λόγο του. Η σκέψη του W. HEISENBERG αναφερόμενη στο πρόβλημα «εποπτεία ή αφαίρεση» της σύγχρονης φυσικής, ή αλλιώς στο πρόβλημα της «γλώσσας» της έκφρασης είναι η εξής: «εφόσον δεν μπορούν τα μαθηματικά να συλλάβουν το ‘ΕΝ’ κατά τρόπο ικανοποιούντα την εποπτική ανάγκη του ανθρώπινου πνεύματος, τότε όπως έπραξε ο Πλάτων, αναγκαία είναι η γλώσσα των ποιητών η οποία συνδέεται ‘μέσα στο νου με αρχέτυπα’. Και από αυτής της απόψεως η γλώσσα των Ποιητών είναι περισσότερο ενδιαφέρουσα από όσο είναι η γλώσσα των επιστημόνων. Γιατί η γλώσσα των Ποιητών συλλαμβάνει και εκφράζει κατά τρόπο άμεσο την ουσία των όντων –τα αρχέτυπα – την «δομή» που συγκροτεί την ύλη και τον κόσμο.»
Οι γενικές αυτές απόψεις των μεγάλων αυτών φυσικών είναι χαρακτηριστικές γιατί εκφράζουν τις δυσχέρειες της σύγχρονης μεθοδολογίας αλλά και το αδιέξοδο που δημιουργείται σήμερα μέσα από την στείρα ξενοκρατούμενη επιστημονική σκέψη που είναι ταγμένη στην οικονομία και στην πρακτική του καταναλωτισμού. Η κλασική λογική των εννοιών δεν είναι σε θέση μετά το 1920 περίπου να καλύψει τις αξιώσεις τις οποίες θέτουν οι φυσικοί και μαθηματικοί για να αντιμετωπίσουν τα νέα επιστημονικά συστήματα ανάπτυξης.
Δεν είναι τυχαία λοιπόν,
η αναζήτηση στη διαισθητική σύλληψη των πρώτων αρχών από τους μεγάλους των τελευταίων δεκαετηρίδων
(Θεωρία του EINSTEIN
θεωρία των Κβάντα,
ατομική πυρηνική φυσική,
αρχή της Απροσδιοριστίας του W. HAISENBERG,
θεωρία κυμάνσεων – σωματιδίων κ.λπ. ). Ο NILS BOHR και PLANK
(θεωρία των ΚΒΑΝΤΑ)
έψαχναν σημειακές δυνατότητες έκφρασης μέσα και από άλλες μορφές σκέψης και μεθόδου.
Κάποιοι λένε ότι η μεγαλύτερη ήττα του ανθρώπου του 20ου αιώνα είναι πως επέλεξε να αντλεί την ευτυχία από την άνεση της σκέψης «ΠΡOΚΑΤ» αποφεύγοντας όσο περισσότερο μπορεί την κλασική σκέψη, την ενόραση που φυσικά θέλει το κυνήγι της «ΙΕΡΑΣ ΜΑΝΙΑΣ», όπως ονόμαζε ο Σωκράτης την μανία της έκφρασης. Γιατί έκφραση σημαίνει σπάζω τον φραγμό και βγαίνω έξω. Αυτό το σπάσιμο θέλει δύναμη, μάχη με τις έννοιες, με τον εαυτό, με την ίδια την ποίηση.
(Απόσπασμα απο το δοκίμιο συγκριτικής γνωσιολογίας ΙΕΡΑ ΜΑΝΙΑ ) ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΝΟΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου