ΟΙ ΕΤΗΣΙΕΣ ΑΝΕΜΟΙ ΤΟΥ ΕΚΑΤΟΜΒΑΙΩΝΟΣ

― η Ηώ στον Αστραίο γέννησε τους γενναιόψυχους ανέμους, το

Ζέφυρο που φέρνει ξαστεριά και τον γοργόδρομο Βοριά και το

Νοτιά, αφού η θεά κοιμήθηκε ερωτικά με το θεό

ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΘΕΟΓΟΝΙΑ

Οι ετησίες άνεμοι (από την Ελληνική λέξη «Έτος») ή αλλιώς γνωστά σήμερα με την τουρκική λέξη «μελτέμια»

είναι εποχιακοί άνεμοι του βορείου τομέα που πνέουν στην κατώτερη ατμόσφαιρα στο Αιγαίο πέλαγος, και ειδικότερα στο ανατολικό τμήμα της λεκάνης της Μεσογείου την περίοδο του καλοκαιριού.

Οι άνεμοι κορυφώνονται το καλοκαίρι και εξασθενούν στις αρχές του φθινοπώρου. Κατά τις αρχές Μαΐου κάνουν την εμφάνισή τους οι πρόδρομοι ετησίες ή τα πρώιμα μελτέμια.

Την περίοδο του Εκατομβαιώνος (Ιούλιος – Αύγουστος) το φαινόμενο της πνοής ετησίων ανέμων εμφανίζει τη μεγαλύτερη συχνότητα ενώ τον Σεπτέμβριο με αρχές Οκτώβρη εξασθενεί τελείως (μετόπωροι ετήσιες ή όψιμα μελτέμια).

Η εποχιακή πορεία μεταβολής των ετησίων ανέμων ήταν γνωστή από την αρχαιότητα.

Η κύρια διεύθυνση των ετησίων ανέμων είναι βορειοανατολική στο βόρειο Αιγαίο, βόρεια στο κεντρικό Αιγαίο και τείνουν να γίνουν βορειοδυτικοί στις νοτιοδυτικές ακτές της Ιωνίας.

Η πρώτη καταγραμμένη αναφορά στους ετησίες ανέμους εντοπίζεται σε γραπτά μνημεία που χρονολογούνται περίπου στο -700.

Στη συνέχεια ο Αριστοτέλης ονομάζει «ετήσιες ανέμους», δηλαδή ανέμους που πνέουν κάθε έτος, τους ανέμους που πνέουν στο Αιγαίο κατά το καλοκαίρι και έχουν κυρίως βόρεια διεύθυνση.

Επίσης παρόμοια στοιχεία δίνει ο Θέων ο Αλεξανδρεύς (περίπου -335, – 405).

Η εναλλακτική ονομασία των ετησίων ανέμων στις μέρες μας είναι μελτέμια και προέρχεται από την τουρκική γλώσσα.

Τα έργα του Αριστοτέλη στα οποία γίνεται αναφορά στους ετησίες ανέμους είναι τα «Μετεωρολογικά» και τα «Προβλήματα» καθώς και στο έργο του μαθητή του Θεόφραστου «Περί Ανέμων».

Στα «Μετεωρολογικά» του ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι οι άνεμοι αυτοί αρχίζουν να πνέουν μετά το θερινό ηλιοστάσιο και την ανατολή του «Κυανός».

Το θερινό ηλιοστάσιο συμβαίνει την 21η Ιουλίου (Ιουλιανό ημερολόγιο) ενώ ο λαμπρότερος αστέρας του «Κυνός», ο Σείριος ανατέλλει την 25η Ιουλίου.

Σύμφωνα με το Αριστοτέλη οι ετησίες άνεμοι αρχίζουν να πνέουν από τις 25 Ιουλίου ενώ σύμφωνα με τον Εύδοξο και τον Ευκτήμωνα από τις 20 και 24 Ιουλίου μέχρι το πολύ την 31η Αυγούστου.

Επίσης ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι την νύχτα εξασθενεί η ένταση του ανέμου και υπάρχει περίοδος ηρεμίας των ετησίων ανέμων που συμπίπτει με το πρώτο

δεκαπενθήμερο του Ιουλίου.

Οι ετησίες άνεμοι δρουν στην περιοχή του Βοσπόρου, στα στενά της Προποντίδας και γενικότερα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου εστιάζοντας στην περιοχή του κεντρικού, ανατολικού και νότιου Αιγαίου πελάγους. Οι περιοχές αυτές αποτέλεσαν από τα αρχαία χρόνια κέντρα ανάπτυξης πολιτισμών.