ΛΟΓΟΣ –ΕΙΚΟΝΑ-ΜΟΥΣΙΚΗ .

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΩΣ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

«Τα περισσότερα απο όσα μας συμβαίνουν» , έλεγε ο RILKE , “δε μπορούμε να τα εκφράσουμε , ξετυλίγονται  μέσα σε μια σφαίρα  που ποτέ καμιά λέξη δεν την καταπάτησε. Κι από όλα πιο αδύνατο είναι να εκφράσουμε τα έργα της τέχνης, τις μυστηριακές αυτές υπάρξεις , που που η ζωή τους δε γνωρίζει τέλος, καθώς, καθώς πορεύεται πλάι στη δική μας, την πρόσκαιρη ζωή». Ξεκινώντας από μια τέτοια διαπίστωση θα ήταν ίσως προτιμότερο να συμφωνήσουμε από την αρχή , πως όλοι ξέρουμε τι είναι τέχνη, παρά να επιχειρήσουμε να την κλείσουμε στον αναπόφευκτα ασφυκτικό χώρο ενός ορισμού. Δεν πρέπει εξάλλου να ξεχνούμε πως ο άνθρωπος έδωσε έργα τέχνης προτού μπορέσει να μιλήσει για αυτά. Η διαπίστωση του  Schopenhauer  πως « όλες οι τέχνες τείνουν προς την κατάσταση της μουσικής» αποκαλύπτει τις τρείς πραγματικότητες , δημιουργημένες αποκλειστικά από τον άνθρωπο, που με την βαθιά εσωτερική τους σχέση αντανακλούν την αδιάσπαστη ενότητα  της ψυχικής και πνευματικής ζωής.  Τον λόγο, την εικόνα και τη μουσική. Ο κινέζος  Kuo His , από τον ενδέκατο αιώνα , διαπιστώνει αντίστοιχα,  ότι  «το ποίημα είναι μια ζωγραφική χωρίς φόρμες και η ζωγραφική είναι ένα ποίημα με φόρμες». Μέσα από αυτόν τον διάλογο που ανοίγει ο καλλιτέχνης , άλλοτε αντιπαραθέτοντας και άλλοτε βυθίζοντας  το εγώ του στις πραγματικότητες αποκαλύπτει τα μορφικά στοιχεία και τις σχέσεις με ότι τον περιβάλλει. Αυτή η εσωτερική αναγκαιότητα οδήγησε και τον ΚΑΝΤΙΝΣΚΥ στην διατύπωση ενός νέου εικαστικού κώδικα .

Περιληπτικά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κώδικα αυτού , μέσα από την κατάταξη των χρωμάτων στη νέα αρμονία του αφηρημένου πίνακα, αποτελεί και ένα ποίημα που ξετυλίγει την γοητεία της ενότητας των  εκφραστικών μέσων.  Η θέρμη των χρωμάτων τα οδηγεί προς το κίτρινο και η ψυχρότητά τους προς το γαλάζιο. Το ανοικτό και το σκούρο , το μίγμα λευκού και μαύρου αυξάνει  αισθητά την φυγόκεντρο ενέργεια του κίτρινου και την κεντρομόλο τάση του γαλάζιου. Το τονισμένο κίτρινο είναι επιθετικό και διαπεραστικό σαν τον ήχο μιας σάλπιγγας, είναι το τυπικό γήινο χρώμα ενώ το γαλάζιο είναι το τυπικό ουράνιο χρώμα. Το γαλάζιο ασκεί μια κατευναστική ενέργεια  (σήμερα και πρακτικά χρησιμοποιείται ως βοηθητικό θεραπευτικό μέσο από την ψυχολογία) και όσο  περισσότερο σκουραίνει τόσο μοιάζει με τους ήχους του φλάουτου, του βιολοντσέλου , κόντρα μπάσο και οργάνου. Στο πράσινο χρώμα , μίγμα κίτρινου και γαλάζιου, οι κινήσεις ουδετεροποιούνται. Το πράσινο είναι παθητικό , ικανοποιημένο με τον εαυτό του και συμπεριφέρεται στα άλλα χρώματα  σαν τον αστό στην ανθρώπινη κοινωνία. Το λευκό είναι το σύμβολο ενός κόσμου που ανυψώνεται πάνω από εμάς , είναι το μηδέν που προηγείται μιας νέας αρχής. Το μαύρο όμως είναι μια σιωπή χωρίς μέλλον και ελπίδα , είναι το χρώμα ενός μουσικού φινάλε. Το κόκκινο είναι μια δύναμη  που συνειδητοποίησε το στόχο της. Είναι ένα χρώμα με πολλούς βαθμούς και επομένως με πολλές ψυχολογικές και συμβολικές συνέπειες. Το κόκκινο  κιννάβαρι είναι το χρώμα του πάθους κι έχει ένα ήχο από τρομπόνι. Το φωτεινό κόκκινο έχει τον ήχο του βιολιού και εκφράζει την ευθυμία. Το πορτοκαλί κόκκινο έχει τον ήχο της καμπάνας που χτυπάει εσπερινό. Το βιολέ ηχεί σαν αγγλικό κόρνο.

   Όπως στην παραδοσιακή θεωρία των χρωμάτων , που         στηρίζεται  στην οπτική του Newton, το κόκκινο, το πράσινο, το πορτοκαλί και ο μενεξεδί είναι συμπληρωματικά χρώματα.      Στην αριστερή και την δεξιά άκρη της χρωματικής κλίμακας βρίσκονται το λευκό και το μαύρο , οι δύο αυτές χρωματικές εκδηλώσεις  της «γαλήνης» .

Της γαλήνης πριν από την γέννηση και της γαλήνης του τέλους-θανάτου. 

 Με το συνδυασμό ανάμεσα στο χρώμα και το σχήμα, σύμφωνα με τον καινούργιο κώδικα, δημιουργείται η καινούργια αρμονία του αφηρημένου πίνακα.                                  

Η εικόνα αυτή αποκλείει το αντικείμενο  και την Τρίτη διάσταση, αλλά δεν αποκλείει το χώρο. Ο χώρος  για τον ΚΑΝΤΙΝΣΚΥ μπορεί να  εκφραστεί τόσο με το χρώμα , το οποίο δύναται να  «προχωρεί»   ή να «βαθαίνει» ,  όσο και με το σχήμα, έτσι ώστε να μετατρέπεται σε ένα «ον που κυματίζει στον αέρα»

Oι όμορφες λέξεις στη ποίηση, το έντονο χρώμα στη ζωγραφική,  το ύφος  και η ένταση στη μουσική αποτελούν αισθητά σύμβολα   «στολίσματος»  που προκαλούν μια ιδιότυπη συγκίνηση.  Αλλά ο στολισμός , διακρίνεται και αυτός σε πολλές εντάσεις. Από τάση αποχωρισμού από τον πραγματικό κόσμο (πχ ψυχεδέλεια) έως την επίδειξη που θέλει να προκαλέσει γοητεία στο κοινό.  Ο ΚΑΝΤ έλεγε  ότι ένας άνθρωπος στην ερημιά δε θα στολιζόταν ποτέ, ούτε θα στόλιζε την καλύβα του. Υπάρχει όμως και η αντίθετη θέση , που αναφέρεται στην εσωτερική αισθητική συγκίνηση ως καθρέπτη της  αναγκαιότητας για δημιουργία του ανθρώπου.  Το ωραίο έτσι δεν αποτελεί απλά προνόμιο της τέχνης ως κοινωνικό γεγονός αλλά και της  εσωτερικής βίωσης ως γεγονός καθημερινό της ζωής. Οι τρείς πραγματικότητες –δημιουργίες του ανθρώπου-  γίνονται υπερατομικές ως ιδέες για την εξέλιξη του πολιτισμού. Ο Palladio δεν απέλειψε τον Ικτίνο . ούτε ο Schakespeare  τους αρχαίους τραγωδούς της Ελλάδας. Αντίθετα το κοινό πνεύμα της τέχνης , είναι ατό που ονειρεύτηκε ο Πλάτων ως το Ωραίο , που παρακινεί με όλες τις μορφές του,  τον άνθρωπο να βιώσει κάποτε μια πολιτεία μικρών θεών  επί  γης.  ( ΙΕΡΑ ΜΑΝΙΑ –Απόσπασμα)

ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΤΕΧΝΩΝ

Α΄ΚΥΚΛΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝΘΕΜΑΤΩΝ

(Μελέτη των Θεωριών για την αντίληψη – Φυσιολογία – λειτουργία της όρασης- φιλοσοφία -γνωσιολογία τεχνών)

Εισηγητής : Θανάσης Πάνου.    

"ΦΙΛΟΙ ΣΤΑ ΑΧΥΡΑ" CONJECTURAL ANATOMIES: "ΒΟΟΣ ΠΕΡΑΣΜΑ" -ΜΕΒΛΑΝΑ - ΣΟΥΦΙ

"ΦΙΛΟΙ ΣΤΑ ΑΧΥΡΑ" CONJECTURAL ANATOMIES: "ΒΟΟΣ ΠΕΡΑΣΜΑ" -ΜΕΒΛΑΝΑ - ΣΟΥΦΙ

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥΣ

Οι δύο κυρίαρχες δυναμικές που ενεργούν στενά στο γεωπολιτικό επίπεδο είναι της ΣΧΑΣΗΣ  και της  ΤΗΞΗΣ.  

                                                                                              

ΣΧΑΣΗ:   Η ισχύς της σχάσης, του ρήγματος, της διάσπασης, είναι αντιληπτή στο σύνολο του πλανήτη. Αυτή η δυναμική της ρήξης, στηριζόμενη στην ανεξάντλητη ένταση του εθνικισμού και εξαίροντας ορισμένα διακριτά εθνικά χαρακτηριστικά που θεωρούνται ιερά (όπως η γλώσσα, το αίμα, η θρησκεία, το έδαφος), σπρώχνει παντού τις κοινότητες (με την εθνική  έννοια)  να διεκδικήσουν μια πολιτική θέση κυριαρχίας, έστω και αν αυτό επιφέρει τη διάλυση των δομών του κράτους-έθνους. Έτσι οι τρείς ομοσπονδίες που υπήρχαν μέχρι το 1991 στην Ανατολική Ευρώπη – η Σοβιετική Ένωση, η  Tσεχοσλοβακία και η Γιουγκοσλαβία – διαλύθηκαν. Αυτή η δυναμική της σχάσης προκάλεσε εξάλλου μερικές από τις πιο σημαντικές πρόσφατες συγκρούσεις. Ειδικότερα στον Καύκασο (οι πόλεμοι στη Γεωργία, την Αρμενία και το Αζερμπαιτζάν ) και στα βαλκάνια (οι πόλεμοι στη Σλοβενία, την Κροτία και τη Βοσνία).

Μόνη παραμένει στην Ανατολή η Ρωσική Ομοσπονδία, αλλά ήδη η σχάση την κατατρώει, όπως με τραγικό τρόπο έδειξε ο πρόσφατος πόλεμος στην Τσετσενία.  Αλλά η σχάση κάνει επίσης εύθραυστα τα κράτη της Ευρωπαικής Δύσης, όπου οι αποσχιστικές τάσεις πολλαπλασιάζονται με μεγαλύτερη ή μικρότερη ένταση και βιαιότητα. Για παράδειγμα στην Ισπανία (η χώρα των Βάσκων, η Καταλονία, η Γαλικία) στην Ιταλία ( Παδανία), στο Βέλγιο (Φλάνδρα),  στη Γαλλία (Κορσική), στο Ηνωμένο Βασίλειο (Σκωτία, Ουαλία) κ.α. Και μπορούμε να παρατηρήσουμε το ίδιο φαινόμενο στη Βόρεια Αμερική (Κεμπέκ), στην Αφρική (όπου είδαμε την Ερυθραία να αποσπάται από την Αιθιοπία), στην Ασία (στη Σρι Λάνκα, την Ινδία, την Κίνα, την Ινδονησία) και την Ωκεανία (Μπουγκενβίλ).   

   

                                                                               

  ΤΗΞΗ: Παράλληλα, με την ίδια ένταση σε όλο τον κόσμο, τα κράτη προσπαθούν να συμμαχήσουν, να έρθουν πιο κοντά, να ενταχθούν σε ίδιους οικονομικούς, εμπορικούς ακόμη και πολιτικούς χώρους. Το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα τήξης είναι, Βεβαίως, εκείνο της Ευρωπαικής Ένωσης που βλέπει τα όμορα κράτη, που επί καιρό θεωρούσε το ένα το άλλο ως τον χειρότερο εχθρό, να συγκλίνουν και να σκέφτονται την πολιτική ένωση.

Αυτό  το ομοσπονδιακό, ειρηνευτικό μοντέλο και ιδιαιτέρως η εμβρυακή οικονομική μορφή του αναπαράγεται σε πολλές περιοχές του πλανήτη όπου ανθούν εμπορικές ζώνες. Ετσι βλέπουμε: στη Βόρεια Αμερική, το Βοριοαμερικανικό Σύμφωνο Ελεύθερου Εμπορίου μεταξύ Καναδά, των ΗΠΑ και του Μεξικού, στη Νότια Αμερική, τη MERCOSUR, μεταξύ της Αργεντινής, της Βραζιλίας, της Παραγουάης και της Ουραγουάης, στη Βόρεια Αφρική, την Ένωση του Αραβικού Μγκρέμπ ( UMA) μεταξύ του Μαρόκου, της Αλγερίας, της Τυνησίας, της Λιβύης και της Μαυριτανίας, στη Νότια Αφρική, τη Μέση Ανατολή, στη Μαύρη Θάλασσα, στη ζώνη Ασίας-Ειρηνικού κ.ο.κ                                                                                                

Και το ερώτημα προς διερεύνηση παραμένει: Οι τήξεις θα επιβληθούν των σχάσεων;  Αλλά αν οι τήξεις πολλαπλασιάζονται στο όνομα της παγκοσμιοποίησης, δεν οδηγούμαστε προς μια άλλη σχάση, κοινωνική αυτή τη φορά, που ορισμένοι χαρακτηρίζουν ως ρήγμα; Γιατί από αυτή την άποψη, ο κόσμος στο τέλος αυτού του αιώνα οικοδομείται στη βάση του μοντέλου του αρχιπελάγους: όλο  και περισσότερα νησιά με φτωχούς, αποκλεισμένους στο Βορρά. Παράλληλα νησίδες πλουσίων που συγκεντρώνονται στο Νότο.   (ΙΓΝΑΣΙΟ ΡΑΜΟΝΕ, ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ).

ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΝΟΥ  -ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ-ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΟΣ-

"ΒΟΟΣ ΠΕΡΑΣΜΑ" -ΜΕΒΛΑΝΑ - ΣΟΥΦΙ

Έβλεπα μπροστά μου

ένα από τα λίγα που δεν κατάφερε ο Κεμάλ.

Βρισκόμουν στο μέσω της εκμηδένισης του Εγώ του ατόμου μέσα στο Ιερό σταυροδρόμι του Νεοπλατωνισμού του Χριστιανισμού του Ινδουισμού , μεταρσιωμένα  με τον Σουφισμό.

Με είχαν δεχτεί σαν μέρος του δικου  τους σώματος σαν ένα κομματάκι στην ακολουθία των ουράνιων σφαιρών

Στους διάφορους μύθους εικονίζονται συμβολικά οι μεταλλαγές της ζωής, η  φύση οι μάχες οι εσώτερες του ανθρώπου και του πνεύματος με τους γήινους πόθους. Εδώ που βρεθήκαμε ισορροπούσαμε πάνω στο νήμα της Φιλοσοφίας που ενώνει την ανθρώπινη σκέψη.  Τι βρήκα πρώτα από όλα ενδιαφέρον; Την λειτουργική συνάθροιση των ανθρώπων με τις άσπρες κελεμπίες που ερεθίζουν τα μάτια και την σκέψη. Ο ουδέτερος χρόνος , το κτίριο, τα λιτά αντικείμενα, οι φιγούρες , όλα σε μια κοινή συνισταμένη. Με λίγα λόγια κανείς δεν  θα μπορούσε να μείνει ασυγκίνητος μπροστά στην αδελφότητα των Δερβίσηδων.  Ανεβήκαμε την ξύλινη σκάλα , ενώ στα αυτιά μας έφταναν μπερδεμένες μουσικές από διάφορα όργανα που κουρδίζονταν ταυτόχρονα.  Ο Δερβίσης που μας δέχτηκε, με μια μεγαλοπρεπή χειρονομία έδειξε τη θέση δίπλα του. Στο βάθος της μεγάλης αίθουσας κάθονταν αυτοί που αργότερα θα τους αποκαλούσα Ανθρώπους-πνεύματα. Αυτό γιατί ένοιωθα πως έκανα ένα ταξίδι αιώνων για να φτάσω τελικά εδώ, στα βάθη της Τουρκίας , που ο άνθρωπος στριφογυρίζει στον χρόνο. Το σκηνικό ήταν απερίγραπτα όμορφο . Έξω  ένα μισόγεμο φεγγάρι και μέσα σε ένα άλσος κάπου χίλια στρέμματα υψωνόταν το μοναστήρι που ο αρχιτέκτονας είχε καταφέρει να ισορροπήσει  την πέτρα  με τα μάρμαρα στη πρόσοψη , περιορίζοντας την πολυτέλεια και τονίζοντας τις πολλές μύτες στις στέγες που έδειχναν την ένωση της γης με τον ουρανό. Έμαθα ότι το φιλοσοφικό και θεολογικό ρεύμα της Αραβικής φιλοσοφίας δίδασκε την αναζήτηση της αγνότητας από τον λόγο και τα πρότυπα των προφητών , που χάνονταν μέσα στους αιώνες. Είχαν  θεωρηθεί όμως οι εχθροί της Κεμαλικής προόδου. Ακόμα και το προσκύνημα στο τάφο του ΜΕΒΛΑΝΑ απαγορεύτηκε. Και όπου υπάρχει απαγόρευση υπάρχει και αντίδραση. Έβλεπα μπροστά μου ένα από τα λίγα που δεν κατάφερε ο Κεμάλ. Βρισκόμουν στο μέσω της εκμηδένισης του Εγώ του ατόμου μέσα στο Ιερό σταυροδρόμι του Νεοπλατωνισμού του Χριστιανισμού του Ινδουισμού , μεταρσιωμένα  με τον Σουφισμό. Με είχαν δεχτεί σαν μέρος του δικου  τους σώματος σαν ένα κομματάκι στην ακολουθία των ουράνιων σφαιρών. «Η ένωση με το θείο , το οποίο βρίσκεται παντού , μέσα σε κάθε τι, είναι ο πρωταρχικός σκοπός μας»  , μου είπε σαν μέσα από τα μάτια του τα βαθιά , ο Δερβίσης. Με ξάφνιασε αναφέροντας τον Επίκουρο και την σκέψη του Ηράκλειτου. Συνέχισε: «κάθε χορευτής που  περιστρέφεται , είναι σαν το ήλιο, οι άλλοι χορευτές που επίσης περιστρέφονται , συμβολίζουν τους λοιπούς πλανήτες που περιφέρονται γύρω από τον ανυπέρβλητο ζωοδότη. Οι κυκλικές κινήσεις που θα δεις βασίζονται στη φιλοσοφία, ότι η κίνηση πρέπει να επιστρέφει  και πάλι στο σημείο της αφετηρίας της.  Άρα είναι κυκλική και η φορά της κίνησης είναι αντίστροφη της κίνησης των δεικτών του ρολογιού. Κατά την περιστροφή η μια παλάμη είναι στραμμένη προς τον ουρανό και η άλλη στραμμένη προς την γη. Η ενέργεια που προέρχεται από ψηλά ,έχει ως δέκτη την άνωθεν στραμμένη παλάμη. Σημείο εξόδου της θεϊκής ενέργειας , μέσα από την οποία διαχέεται  σε όλη την οικουμένη , αποτελεί η άλλη παλάμη , που «αντικρίζει» την  γη. Η έκσταση , η ένωση, πραγματοποιείται μέσα από την σταδιακή αύξηση του ρυθμού με τον οποίο εκτυλίσσεται η τελετή. Βέβαια αυτή είναι μια διαφορά που χαρακτηρίζει αδελφότητα από αδελφότητα δερβίσηδων». Σταμάτησε και χαιρέτησε και πάλι , με μια μεγαλοπρεπή χειρονομία τους νέους στην συνάθροιση της αδελφότητας. Με κοίταξε και ζήτησε την γνώμη μου για το μεγαλύτερο διαχρονικό ερώτημα:

«Που βρίσκεται ο Θεός σου;”

Πιάστηκα από τους μεγάλους Έλληνες που είχε αναφέρει: «Αν δεν ισχύει η θεωρία του Επίκουρου και υπάρχει δημιουργία, είναι πνεύμα ο Θεός Αν όμως δεν υπάρχει και είναι υλισμός τότε ισχύει η θεωρία του Σωματιδίου. Έτσι είμαστε μέρος του Θεού, αφού έχουμε σωματίδια, μέρος του Σύμπαντος , υπομέρος  του Σύμπαντος , άρα ο Θεός είναι μέσα μας. Ο Ηράκλειτος ανάφερε ότι ο Θεός  «Ενυπάρχει» .

Έγνεψα στον  Νίκο να μεταφράσει στη γλώσσα του , αν και κατάλαβα πως γνώριζε τα νοήματα αυτά μέσα από την μελέτη του στην Αρχαία Φιλοσοφία. Ο Νίκος ενθουσιασμένος μου είπε ότι ήταν ιδιαίτερα χαρούμενος για το τελετουργικό που παρακολουθούσαμε και πως ήταν ιδιαίτερη τιμή που μας δέχτηκαν. Τώρα για να νοιώσουμε όλη την ένταση της εμπειρίας και να διαπεράσει μέχρι και το υποσυνείδητο αυτό το συναίσθημα πρέπει να «λογοκρίνουμε» την ίδια την λογική μας και να αφεθούμε στην ασυγκράτητη δύναμη της αέναης κίνησης του χορού που άρχιζε στο ρυθμό της τελετουργίας . Ήμουν μέρος του κύκλου, καθισμένος  «μέσα» στα πόδια μου  σε μια στάση μιας ιδιότυπης γιόγκα όπως και οι δεκάδες  δερβίσηδες που κύκλωναν τους  χορευτές των «ουράνιων σφαιρών». Άκουγα ιδέες και όρους να επαναλαμβάνονται ακτινωτά  από τα τόξα του κύκλου και Σούφες  με επικλήσεις  να δίνουν το στοιχείο του ρυθμού. Οι δερβίσηδες στο κέντρο του κύκλου με γρήγορο ρυθμό και ιλιγγιώδη επιτάχυνση χάραζαν στο άπειρο σπείρες , κύκλους και σταυρούς. Καθώς  η ένταση βαθμιαία αύξανε, οι χορευτές  συναντούσαν την πύλη της υπέρβασης και περνούσαν σε όλους την έκσταση  και την μέθη. Έδειχναν ότι επαναλαμβάνοντας τις κινήσεις τους , επαύξαναν την δύναμη και την ένταση της εμπειρίας. Και όσο αυξάνει αυτή η ένταση , τα όρια του σώματος σταδιακά υποχωρούν και ανοίγει η πύλη της απελευθέρωσης . Ο χορός τους , επέτρεπε στην ύλη  να πετάξει προς την πνευματικότητα , στον ρυθμικό πυρήνα του σύμπαντος. Βλέποντας μέσα στο φως των κεριών τις περιστρεφόμενες  φιγούρες ,  «αμάρτησα». Σκέφτηκα το μαγνητοφωνάκι μου  και πως αν το   είχα στη τσέπη μου θα έμπαινα στον πειρασμό να ηχογραφήσω, να ‘συλλάβω» , έστω  τον αέρα που εκτόπιζαν αυτά τα περιστρεφόμενα ουράνια σώματα. Αφέθηκα στον μαγικό  ήχο του ιερού καλαμένιου φλάουτου με την θεϊκή πνοή . Ένοιωσα ότι αυτό που περικλείει το κρανίο μου χωράει άπειρες ακόμη εκπλήξεις.

Έβλεπα μπροστά μου τον φόβο της φθοράς της ανθρώπινης σάρκας να ξεπερνιέται και τις δυνατότητες ελέγχου του πνεύματος στο σώμα να φτάνουν μέχρι το επίπεδο ελέγχου του κυκλοφορικού συστήματος και της εξαφάνισης του πόνου. Μέσα στον εκστατικό τους κύκλο  μερικοί δερβίσηδες τρυπούσαν με βελόνες το σώμα τους , χωρίς  ωστόσο να τρέχει σταγόνα αίμα. Ένοιωθα την τάξη των αισθήσεων μου να καταδύεται στην αρχέγονη αναπαράσταση αυτής της ένωσης. Ένοιωθα  «το έδαφος από κάτω και τον Θεό από πάνω» όπως έλεγαν οι Σούφι. Ο αμυδρός φωτισμός σε σύμπραξη με την ηχητική αρμονία ανέδυε την μυσταγωγία του χορού, σμιλεύοντας εκστατικά όλα τα συναισθήματα. Μέσα από την εικόνα τους , το μυαλό μου ταξίδεψε μερικά χρόνια πίσω , σε ένα άλλο χώρο σε μια άλλη τελετή  που είχε βαθιές ρίζες στην Αρχαία Ελλάδα, στις μυστηριακές τελετές προς τιμή του Διονύσου.
Την ημέρα της ονομαστικής εορτής μου, του Αγίου Αθανασίου , βρέθηκα στο χωριό Αγία Ελένη  Σερρών κοντά στους  «ξυπόλητους χορευτές»  τους Αναστενάρηδες , τους πυροβάτες  που «στην θράκα σβήνουν τους καημούς τους , διώχνουν το κακό , το καταπατούν». Κρατούσαν εικόνες στα χέρια τους με  ιστορία 1400 ετών όπου ο Άγιος Κωνσταντίνος αντικαθιστά τον Διόνυσο και η Αγία Ελένη τη Ρέα – Κυβέλη. Ο βαριαναστενάρης   μάλιστα έλεγε ότι ο ρυθμός , δύο τετάρτων, είναι οργιώδης και χαρακτηρίζεται από πολλών ταχυτήτων πηδήματα ενώ διαρκεί περίπου δύο ώρες. Ακόμα και το όνομα των αναστενάρηδων  προέρχεται από τους αναστεναγμούς τους ¨εχ! Εχ, ιχ, ιχ, ουχ, ουχ! « -Στάχτη να γίνει το κακό και να δεθεί στην στάχτη  και ποτέ να μην τολμήσει να φανεί πάνω στη γη σε ανθρώπων το κεφάλι».
Με αυτούς τους συνειρμούς σκέφτηκα ότι στη βυζαντινή εποχή οι Δερβίσηδες και οι πυροβάτες συνυπήρχαν μέσα από τους μεταφυσικούς μυστηριακούς κώδικές τους. Ο Άγιος Αθανάσιος οπαδός του Αρείου , της αίρεσης των Αρειανών  «εκχριστιάνισε» το έθιμο και οι πιστοί δοκίμαζαν την πίστη τους χορεύοντας στα κάρβουνα. Έτσι θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι η ακαία , είναι η συμβολική  νίκη απέναντι στο φόβο της φθοράς της ανθρώπινης σάρκας. Το σίγουρο πάντως είναι ότι όπως η νόηση μας βρίσκει την έκφραση μέσα από την σκέψη και το λόγο, έτσι και το σώμα μας θα βρίσκει πάντα την διέξοδο μέσα από την κίνηση και τον χορό.
Αισθανόμουνα την απουσία της λογικής μου και έτσι μπορούσα να προσλάβω το φανταστικό και το πραγματικό με την λάμψη μιας αμείλικτης ποίησης. Ναι, γιατί ποίηση ήταν αυτό που ζούσα. Η κίνηση , οι χαρακτήρες , η λιτότητα της τελετουργίας , οικοδομούν στον ακατέργαστο εσωτερικό κόσμο μια αφήγηση της πνευματικής  δύναμης των ανθρώπων. Η γλώσσα αυτή του χορού υπάρχει και την βλέπεις αλλά δεν γράφεται.Το γράψιμό μου τη συλλαμβάνει εξωτερικά μιας και δεν μπορώ να δουλέψω το ιδιοφυές του βάθους των αιώνων. Ωστόσο , αυτή η σαγήνη σε βγάζει από την στρατόσφαιρα , εκεί όπου η αυταπάτη των ονείρων φλέγεται.
Αυτή η μέρα και η νύχτα , στάθηκε μοναδική και συμπλήρωσε με ευτυχία ένα κενό μέσα μου. Όλοι ξέρουμε όμως, πως την ευτυχία την διαδέχεται η δυστυχία και ίσως αποκτά την μεγάλη της αξία . Η κοινοτοπία όμως αυτή φαίνεται πως πήρε αναβολή μιας και οι γεμάτες στιγμές δημιουργίας και χαράς , θα χάραζαν και την επόμενη μέρα. Τα βήματά μου με οδηγούσαν ακολουθώντας  τον άνεμο σε ψηλά πατώματα. Έμπαινα μέσα έχοντας σκοπό να δω  και έβγαινα πιο μεγάλος και με την αίσθηση της δημιουργίας αιώνιων φιλιών. Αυτή άλλωστε πρέπει να είναι και η ευλογία των Θεών.  Περίμενα  με αγωνία την επόμενη συνάντηση , αυτή τη φορά με τον Νικηφόρο , και το μοναδικό μουσικό σχήμα  ‘Βόσπορος’ . Θα περνούσαμε τον αιωνόβιο ψηλό μαντρότοιχο στο μ μοναστήρι του χωριού Τσίγκελκοι  μπαίνοντας στον ορθόδοξο χώρο ή μάλλον κατευθείαν στην εποχή του βυζαντίου.  

Όταν επισκέπτεσαι μέρη της Ανατολής να ξεφεύγετε από το κοπάδι των επισκεπτών – τουριστών  και τα καθορημένα όρια που χάραξαν τα τουριστικά γραφεία σε συνεργασία με την προπαγάνδα της εξουσίας . Να περάσετε τον τοίχο και να βυθιστείτε στην πραγματικότητα του τόπου και της   ζωής. Εκεί πίσω είναι η αλήθεια που πάντα πρέπει να ψάχνετε. Πίσω από τις τουριστικές φωτογραφίες. Μέσα στο βλέμμα των ανθρώπων και την κραυγή του χώρου.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ "ΒΟΟΣ ΠΕΡΑΣΜΑ"  - ΚΕΦΑΛΑΙΟ  ΜΕΒΛΑΝΑ - ΣΟΥΦΙ




ΣΕΜΑΖΕΝ...