Οι δύο κυρίαρχες
δυναμικές που ενεργούν στενά στο γεωπολιτικό επίπεδο είναι της ΣΧΑΣΗΣ και της
ΤΗΞΗΣ.
ΣΧΑΣΗ: Η ισχύς της σχάσης,
του ρήγματος, της διάσπασης, είναι αντιληπτή στο σύνολο του πλανήτη. Αυτή η
δυναμική της ρήξης, στηριζόμενη στην ανεξάντλητη ένταση του εθνικισμού και
εξαίροντας ορισμένα διακριτά εθνικά χαρακτηριστικά που θεωρούνται ιερά (όπως η
γλώσσα, το αίμα, η θρησκεία, το έδαφος), σπρώχνει παντού τις κοινότητες (με την
εθνική έννοια) να διεκδικήσουν μια πολιτική θέση κυριαρχίας,
έστω και αν αυτό επιφέρει τη διάλυση των δομών του κράτους-έθνους. Έτσι οι
τρείς ομοσπονδίες που υπήρχαν μέχρι το 1991 στην Ανατολική Ευρώπη – η Σοβιετική
Ένωση, η Tσεχοσλοβακία και η
Γιουγκοσλαβία – διαλύθηκαν. Αυτή η δυναμική της σχάσης προκάλεσε εξάλλου
μερικές από τις πιο σημαντικές πρόσφατες συγκρούσεις. Ειδικότερα στον Καύκασο
(οι πόλεμοι στη Γεωργία, την Αρμενία και το Αζερμπαιτζάν ) και στα βαλκάνια (οι
πόλεμοι στη Σλοβενία, την Κροτία και τη Βοσνία).
Μόνη παραμένει στην Ανατολή η
Ρωσική Ομοσπονδία, αλλά ήδη η σχάση την κατατρώει, όπως με τραγικό τρόπο έδειξε
ο πρόσφατος πόλεμος στην Τσετσενία. Αλλά
η σχάση κάνει επίσης εύθραυστα τα κράτη της Ευρωπαικής Δύσης, όπου οι
αποσχιστικές τάσεις πολλαπλασιάζονται με μεγαλύτερη ή μικρότερη ένταση και
βιαιότητα. Για παράδειγμα στην Ισπανία (η χώρα των Βάσκων, η Καταλονία, η
Γαλικία) στην Ιταλία ( Παδανία), στο Βέλγιο (Φλάνδρα), στη Γαλλία (Κορσική), στο Ηνωμένο Βασίλειο
(Σκωτία, Ουαλία) κ.α. Και μπορούμε να παρατηρήσουμε το ίδιο φαινόμενο στη
Βόρεια Αμερική (Κεμπέκ), στην Αφρική (όπου είδαμε την Ερυθραία να αποσπάται από
την Αιθιοπία), στην Ασία (στη Σρι Λάνκα, την Ινδία, την Κίνα, την Ινδονησία)
και την Ωκεανία (Μπουγκενβίλ).
ΤΗΞΗ: Παράλληλα, με την ίδια ένταση σε
όλο τον κόσμο, τα κράτη προσπαθούν να συμμαχήσουν, να έρθουν πιο κοντά, να
ενταχθούν σε ίδιους οικονομικούς, εμπορικούς ακόμη και πολιτικούς χώρους. Το
πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα τήξης είναι, Βεβαίως, εκείνο της Ευρωπαικής
Ένωσης που βλέπει τα όμορα κράτη, που επί καιρό θεωρούσε το ένα το άλλο ως τον
χειρότερο εχθρό, να συγκλίνουν και να σκέφτονται την πολιτική ένωση.
Αυτό το ομοσπονδιακό, ειρηνευτικό
μοντέλο και ιδιαιτέρως η εμβρυακή οικονομική μορφή του αναπαράγεται σε πολλές
περιοχές του πλανήτη όπου ανθούν εμπορικές ζώνες. Ετσι βλέπουμε: στη Βόρεια
Αμερική, το Βοριοαμερικανικό Σύμφωνο Ελεύθερου Εμπορίου μεταξύ Καναδά, των ΗΠΑ
και του Μεξικού, στη Νότια Αμερική, τη MERCOSUR, μεταξύ της Αργεντινής, της
Βραζιλίας, της Παραγουάης και της Ουραγουάης, στη Βόρεια Αφρική, την Ένωση του
Αραβικού Μγκρέμπ ( UMA) μεταξύ του Μαρόκου, της Αλγερίας, της Τυνησίας, της
Λιβύης και της Μαυριτανίας, στη Νότια Αφρική, τη Μέση Ανατολή, στη Μαύρη
Θάλασσα, στη ζώνη Ασίας-Ειρηνικού κ.ο.κ
Και το ερώτημα προς διερεύνηση παραμένει: Οι τήξεις θα επιβληθούν των
σχάσεων; Αλλά αν οι τήξεις
πολλαπλασιάζονται στο όνομα της παγκοσμιοποίησης, δεν οδηγούμαστε προς μια άλλη
σχάση, κοινωνική αυτή τη φορά, που ορισμένοι χαρακτηρίζουν ως ρήγμα; Γιατί από
αυτή την άποψη, ο κόσμος στο τέλος αυτού του αιώνα οικοδομείται στη βάση του
μοντέλου του αρχιπελάγους: όλο και
περισσότερα νησιά με φτωχούς, αποκλεισμένους στο Βορρά. Παράλληλα νησίδες
πλουσίων που συγκεντρώνονται στο Νότο. (ΙΓΝΑΣΙΟ
ΡΑΜΟΝΕ, ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ).
ΘΑΝΑΣΗΣ
ΠΑΝΟΥ
-ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ-ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΟΣ-
