ΑΠΟ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ
( ΙΜΕΡΟΣ ...ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ- ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΝΟΥ)
Αν η δημοκρατία δεν λειτουργούσε καλά, υπόλογη γι αυτό, σε τελευταία ανάλυση ήταν η παιδεία. Ίσως να ήταν αυτή και μόνο αυτή που θα μπορούσε να εκπαιδεύσει τους πολίτες να κυριαρχούν στα κομματικά πάθη τους, για να υπηρετούν καλλίτερα την πατρίδα τους.
Ξεκίνησα από την Αρχαία Ελλάδα και για ένα άλλο λόγο.
Γιατί ο σημερινός καλεσμένος μας είναι ο καθηγητής και ποιητής Τάκης Μιχόπουλος που όπως έχει παρατηρηθεί έχει ένα λόγο που μοιάζει να έρχεται απ΄ ευθείας από την αρχαία Ελλάδα με ένα τρόπο χρισμικό , αμόλυντος από τα πλέγματα του δυτικού πολιτισμού.
«αγαπούμε το ωραίο και μένουμε απλοί,
αγαπούμε την θεωρία
και δεν θα καταντήσουμε νωθροί.»
Λοιπόν Δάσκαλε να σε καλωσορίσω στην εκπομπή. Η γενική εικόνα της παιδείας σήμερα πώς παρουσιάζεται;
Τ. ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΣ Ευτυχώς θανάση που βγήκα από αυτή την ιστορία…ε! την βλέπω σε πολύ μεγάλη κατάπτωση.
Ποτέ δεν ήταν καλή η παιδεία των Ελλήνων, τώρα είναι πολύ χειρότερη βαδίζοντας προς το χειρότερο. Χείριστη.
Θ. Π Ας μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα για τους νέους. Τι θεωρείς ότι λείπει σήμερα;
Τ.Μ Αυτά που λείπουνε –κατά την γνώμη μου λείπουνε- δεν έχουν άμεση σχέση με τα βιβλία, τον τρόπο διαβάσματος και με τα τεστ και τις εξετάσεις.
Θεωρώ ότι τα δύο μεγάλα που λείπουνε είναι η σκληραγωγία, ο εθισμός σε αντίξοες, σε δύσκολες συνθήκες, με άλλα λόγια η πλαδαροποίηση των νέων –είναι πρόβλημα- είναι τελείων πλαδαροί, χλιαροί, χωρίς νεύρο καθόλου και ασκληραγώγητοι…ε, δεν έχουν πάει να τρυγήσουνε, δεν ξέρουνε τι θα πει δυσκολία σωματική, ψυχική και την αποφεύγουνε-αυτό είναι ένα μεγάλο μειονέκτημα – και ένα άλλο, ότι δεν διδάσκονται πουθενά την ενόχληση από την αδικία την αγάπη την ανθρωπιά την φιλία την σταθερή, ε, αυτές είναι οι δύο μεγάλες ελλείψεις.
Η νέα γενιά, ανάμεσα στα 18 και στα 25 ονομάζεται «γενιά Χ» με Χ το άγνωστο. Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τι σκεφτονται, ποια είναι τα συναισθήματά τους, ποιες οι αντιδράσεις τους. Το όνομα οφείλεται στον τίτλο του βιβλίου του Καναδού Ντάγκλας Κάμπελ Κόπλαντ « GENERATION X »
Θ.Π Οι γονείς, δίνουν αυτό που πρέπει στα παιδιά;
Και αν όχι ποιες είναι οι ευθύνες τους;
Τ.Μ Ποιοι γονείς ; Υπάρχουνε γονείς με οργανωμένο μυαλό; Είναι τελείως ανοργάνωτα μυαλά. Τι γνώμη έχουν για παράδειγμα, ότι ο νέος δεν πρέπει να μαθαίνει τον ανταγωνισμό; Ότι πρέπει να έχει άλλα ιδανικά άλλες αξίες που να τον κρατήσουνε σε δύσκολες ώρες και να κάνουνε και χρήσιμο κιόλας αυτά που δεν τα γνωρίζουν οι ίδιοι! Είναι και άνθρωποι που δεν υιοθετούν την δυσκολία.
Ακόμη και ποδόσφαιρο να παίξει το παιδί και να έρθει με λίγο χτυπημένο το γόνατό του, θα του πουν ότι κακώς έπαιξες ποδόσφαιρο, ενώ καλώς έπαιξε ποδόσφαιρο.
Ε, και να πάει να κόψει και τα πόδια του, δηλαδή να γυμναστεί. Οι γονείς είναι σε κάκιστο δρόμο. Σε κάκιστο δρόμο, τελείωσε. Τώρα αν υπάρχουν δυο καλοί… εν τω μεταξύ το παιδί αποχαυνώνεται στην τηλεόραση, μια εκ των άλλων μεγάλων βλακειών! Είναι δηλαδή μια κατάσταση μεγάλης κατάπτωσης.
Θ.Π Αναφέρεται χαρακτηριστικά στην κοινωνιολογία (ΜΠΡΙΖΙΤ ΛΕΣ) « Δεν τους αφήσαμε καμιά μνήμη ζωντανή. Βρίσκονται αντιμέτωποι με γονείς οι οποίοι αρνούνται να γεράσουν και εξακολουθούν να ντύνονται και να ζουν ίδια με τα παιδιά τους.
Τι ωφελεί λοιπόν να φύγεις από το σπίτι όταν οι γονείς σου μοιάζουν σαν να είναι αδέλφια σου; » Απέναντι σε αυτή την έλλειψη αντιπροσώπευσης, μπαίνουν στην «συναισθηματική προσκόλληση ». Μένουν στο σπίτι τους γιατί η πραγματική ζωή τους φαίνεται χειρότερη. Και στα τριάντα τους γνωρίζουν την πρώτη τους επίσημη νεύρωση.
Η παραδοσιακή μορφή οικογένειας όμως, με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, βλέποντας το παιδί να γυρίζει από το παιχνίδι το αντιμετώπιζε σαν κάτι φυσιολογικό.
Τ.Μ Και να του λέγανε κάτι, το λέγανε με τέτοιο τρόπο ώστε δεν το κλείνανε μέσα σε γυάλα…
Θ. Π Ναι, δεν ήσαν υπερπροστατευτικοί. Όσο για τις υψηλές αξίες, τα ιδανικά και τα πρότυπα, που ένας καθηγητής θα έπρεπε να δίνει στους νέους σήμερα γιατί υπάρχει αυτή η απάθεια; Απάθεια τόσο για τις διαχρονικές αξίες αλλά και την αγάπη ή έστω το ενδιαφέρον για την λογοτεχνία, την ποίηση την γενική μόρφωση;
Τ.Μ Ένας λόγος είναι ότι δεν πείθει ο καθηγητής, όσο παράξενο και να φαίνεται. Θεωρούμε τον εκπαιδευτικό καλό, ότι τα προσφέρει ωραία.
Για να συγκινήσεις όμως τα παιδιά σήμερα, όπως είναι αποχαυνωμένα, χρειάζονται περισσότερες ικανότητες του καθηγητή, που δεν πείθει, αναπαράγοντας μόνο τον παπαγαλισμό. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι δεν κυκλοφορεί στον «αέρα» ο σεβασμός, δεν σέβεται κανένας τα ιδανικά, δεν σέβεται κανένας τις αξίες- τις αιώνιες θα λέγαμε- τις θεμελιώδεις, αυτές που δένουνε την κοινωνία με την ζωή την ίδια. Δεν υπάρχει ο σεβασμός.
Για να έχεις σε εκτίμηση αυτές τις αξίες πρέπει να είσαι κοντά στο βαθύτερο νόημα της ζωής-τι ποσοστό νέων και μεγάλων είναι κοντά σε αυτό το νόημα- και ποιο είναι αυτό, Τι νόημα έχει η ύπαρξη, Αν δεν έχεις αυτό στο μυαλό σου, τότε όλα είναι μια επιτήδευση, μια ψευτιά σαν συνθήματα ωραιολογικά. Δεν πείθεσαι για τίποτα δεν πιστεύεις τίποτα.
-Τι μου αφήσατε; Τι μου μεταδώσατε;
Σε αντίθεση με σας , εμείς στερηθήκαμε όλες τις δυστυχίες.
Ο πόλεμος και η μιζέρια είναι για μας μόνο εικόνες.
Ζήσαμε σε μια πολυτέλεια πρωτοφανή για την Ιστορία και τον Πλανήτη.
Στον καιρό της αφθονίας φαγώθηκαν τα σταφύλια του χρήματος της ελευθερίας και της αγάπης.
Εμείς βρισκόμαστε εδώ, με τα δόντια χαλασμένα, παιδιά των πόλεων από γυαλί οθόνης.
ΛΟΡΑΝ ΜΠΕΚΑΡΙΑ « ΚΥΡΙΑ ΤΣΑΝΓΚ »
Θ.Π Ας γυρίσουμε για λίγο, πίσω τον χρόνο…στο Ξυλόκαστρο της δεκαετίας του 1970 ,όπου η υλικοτεχνική υποδομή στην εκπαίδευση ήταν ανύπαρκτη.
Κάτι άλλο όμως συνέβαινε στην παιδεία. Ο καθηγητής ενέπνεε παρόλο που τα βιβλία είχαν την ίδια λογική της μονομερούς μάθησης.
Συγκρίσεις διαχρονικές είναι βέβαια επικίνδυνες αλλά διαφωτιστικές, για παράδειγμα, υπήρχε το όραμα των σπουδών, την φοιτητικής ζωής…
Τ.Μ Θέτεις πολλά πράγματα…τι να πω. Όταν μια φιλόλογος που υποτίθεται ότι είναι προικισμένη δεν μπορεί να αναλύσει ένα ποίημα- πολλές φορές και τα ποιήματα που έχουν επιλέξει δεν είναι κατάλληλα με την έννοια ότι δεν είναι αντιπροσωπευτικά του χώρου- τέλος πάντων. Όταν δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν αυτά τα βασικά…είναι ξεπεσμός.
Θυμάμαι- εγώ τώρα στο μυαλό μου έχω τελείως άλλες εικόνες – έκανα Φυσική , τις θεμελιώδεις εξισώσεις της Φυσικής, λύναμε με τους μαθητές μερικά προβλήματα και ρωτούσα. «παιδιά τι πιστεύεται, ο άνθρωπος έχει καταλάβει το βαθύτερο νόημα της μάζας, τις ενέργειας, δηλαδή ξέρει κανένας αυτό που λέω, ασκώ δύναμη στο ποτήρι, τι είναι η δύναμη που ασκώ στο ποτήρι; Τα ξέρει αυτά ο άνθρωπος, το ανθρώπινο ον;
Ε…και τα παιδιά προβληματιζόσανε , και τους έλεγα, ότι την βαθύτερη ουσία των πραγμάτων, την φύση του φυσικού κόσμου στο βάθος του δεν την ξέρουμε, δεν γνωρίζουμε για την φύση της ενέργειας, την δύναμη της μάζας και έτσι κάναμε συζητήσεις.
Σκεφτείτε ότι οι Αρχαίοι είχαν το νερό την φωτιά τον αέρα την γη και ο Παλαμάς (αυτό δεν το έχουμε καταλάβει στο βάθος του) ακούτε πως το λέει στο δεκάλογο του γύφτου.
«αέρα, γη, νερό, φωτιά/ ότι και αν υπόταξε από σας/ ο άνθρωπος, ο νους/ τίποτα από σας δεν ξέπεσε / και κρατάτε ακόμα τα σκοτάδια σας/ τα άψαχτα και τα αταπείνωτα/ όλων των αβύσσων τους βρικόλακες και όλους τους αυγερινούς… και τα παιδιά προσέχανε και δίνανε σημασία και έβλεπα μερικούς να σηκώνετε η τρίχα τους στα πρώτα τα θρανία…αυτά έχουνε τελειώσει…είναι τελειωμένα.
Αυτό όμως είναι και θάνατος. Είμαι αλλού τώρα… και σου λέω ότι βαθύτερα δεν έχουμε άποψη για το νόημα της ζωής…φαίνεται ότι η καλοσύνη η αγάπη η γνώση, η συγκρότηση του πνεύματος, το συμμάζεμα της προσωπικότητας, το νεύρο, το ιδανικό – φαίνεται Θανάση – βαριά κουβέντα αυτή που λέω, ότι σε ακολουθούνε και μετά τον θάνατο.
Αυτό ίσως κάνει εντύπωση , αυτό όμως μένει και για μένα. Γι αυτό έχουν αξία τα ιδεώδη… συντηρούνε βέβαια την κοινωνική ζωή, αυτό ναι, αλλά αυτό είναι σε πρώτο επίπεδο, χαμηλότερο. Φαίνεται όμως ότι οι αξίες, η αξία ας πούμε των Αγίων, η αρετή η αλήθεια, ο σεβασμός, η αρετή με την μαχητική έννοια του όρου –ενάρετος προέρχεται από την λέξη ΑΡΗΣ- δηλαδή να είσαι ο Θεός του πολέμου, δηλαδή δυναμικά ενάρετος, να ενοχλείσαι από την αδικία να πολεμάς το άδικο .
Αυτά έχουν αξία διαχρονική , γιατί από ότι φαίνεται είναι μεταφυσική παρουσία ο άνθρωπος, δεν είναι μόνο εδώ, είναι και για παραπέρα.
Ποιος νέος τελειώνει το λύκειο σήμερα και ξέρει ποιο ρόλο έχουν διαδραματίσει οι προφήτες ποιητές, οι κρυφοί νομοθέτες του κόσμου μέσα στην Ιστορία της ανθρωπότητας, Έχουνε διαμορφώσει τον πολιτισμό. Πέρσι πήρα στα χέρια μου ένα βιβλίο, 464 σελίδες, ενός καθηγητή Πανεπιστημίου, που αποδεικνύει ότι όλοι οι νόμοι, οι κανόνες δικαίου του δυτικού πολιτισμού στηρίζονται πάνω σε ρήσεις αρχαίων ποιητών. Κανένας δεν λέει στα παιδιά ότι οι ποιητές ανατρέψανε κοινωνικο-πολιτικά δεδομένα και διαπλάσανε συνειδήσεις. Κατάπτωση γιγάντια.
Θ.Π Ενώ οι αξίες είναι στο επίκεντρο της κουβέντας μας, πρέπει να ρωτήσω και για τον βασικό θεματοφύλακας τους, την Εκκλησία. Διαπιστώνουμε σήμερα την κάμψη του θρησκευτικού συναισθήματος παράλληλα με λαοσυνάξεις, συλλαλητήρια , δημοσιότητα και Μ.ΜΕ…
Τ.Μ Στο βάθος…όχι, όχι, θα σου πω κάτι άλλο τώρα. Δεν μου λες…σε μια λαοσύναξη τι ποσοστό κατέχουν αυτοί που είναι χριστιανοί, που πιστεύουνε στον Κύριο Ημών Ιησού Χριστό και τι ποσοστό από αυτούς δεν πιστεύει παράλληλα και στον Μαμμωνά τον Θεό του χρήματος; Τι ποσοστό δεν είναι παραδόπιστο, πόσοι ενώ έχουν χρήματα, δεν δίνουν τεράστια σημασία στο κέρδος, την δύναμη; Στη λαοσύναξη εγώ θα πετάξω το 95% που είναι παραδόπιστοι και θα κρατήσω το 5% αυτών που αληθινά πιστεύουν…και τους αναφέρει όλους Άγιο λαό ο Χριστόδουλος…αυτά είναι ψεύτικα πράγματα.
Γυρνάω στην ουσία του ερωτήματος. Εμένα με ενοχλεί η αλαζονεία της εκκλησίας και των εκκλησιαστικών παραγόντων εις τους αιώνες.
Υπάρχει αυτή η αλαζονεία που στηρίζεται στο Σταυρικό Θάνατο του Θεού.
Λοιπόν, όταν είσαι αλαζόνας την στιγμή που ο Θεός τέντωσε τα χέρια του και τα καρφώσανε πάνω στο Σταυρό, περνώντας Του και ακάνθινο στεφάνι , η αλαζονεία αυτή με ενοχλεί. Ένα αυτό. Ένα δεύτερο, χωρίς να το συνδέω με το θέμα των ταυτοτήτων – ένα αστυνομικό χαρτί είναι, τι έχει πάνω, ότι θέλει η αστυνομία, ότι εξυπηρετεί-αλλά διακρίνω στους κυβερνώντες , το έχω αναφέρει και στη τηλεόραση , μια θεοποίηση της λογικής , είναι μονοδιάστατοι, χωρίς ευρύτητα , δεν ξέρουνε πόσο κοντά μας είναι το μυστήριο και το υπέρ-λογο , το πάνω από την λογική. Είναι ανυποψίαστοι τι είναι το Θαύμα, για παράδειγμα. Υπάρχει το θαύμα; Υπάρχουν παράξενα φαινόμενα, Υπάρχει ζωή παραπέρα ; Αυτοί είναι μονοδιάστατοι χωρίς την αληθινή λογική…δεν θα κάνουμε όμως φιλοσοφική ανάλυση τώρα , υπάρχουν ενδιαφέρουσες σκέψεις στο θέμα. Αναφέρω για παράδειγμα από την πολιτική ζωή, τον Πρωθυπουργό κ. Σημίτη - τον οποίο συμπαθώ- ο οποίος έχει μια ευθύγραμμη λογική, δεν μπορεί να πάει ούτε δεξιά ούτε αριστερά, με μόνο στόχο την ανάπτυξη, την ανάπτυξη…ε, ωραία ! Αυτά με ενοχλούνε και εκεί μπορεί να δώσεις κάποιο δίκαιο στην εκκλησία που ανησυχεί, με τέτοιο τρόπο όμως, ανόητο και αντιχριστιανικό, τις πιο πολλές φορές. Δηλαδή, βλέπω εκφράσεις που είναι τελείως αντίθετες και με το Ευαγγέλιο.
Φτάνουν σε σημείο να συγκρίνουν τα ποσοστά τους με τον Κωνσταντόπουλο! Εξευτελισμός…δεν θέλω να μείνω άλλο σε αυτό το θέμα.
Θ.Π Αποχαιρετώ τον δάσκαλο και ποιητή Τάκη Μιχόπουλο με ένα απόσπασμα από δημοσίευσή μου στον Τύπο, για την α-γλωσσία στις σχέσεις Εκκλησίας, Κράτους και Παιδείας. Υπάρχουν πολλές σκέψεις πάνω στο θέμα τόνισε ο Δάσκαλος. Η προσέγγισή μου είναι από την οπτική της κοινωνιολογίας.